Verslag mini-symposium 'Samen werken aan stadslandbouw in Dordrecht'

De bijeenkomst werd bezocht door ruim 80 bezoekers en vond plaats op 30 oktober 2013 in de Duurzaamheidsfabriek.

Uitkomsten 4 rondetafelgesprekken

Rondetafelgesprek met thema ‘Zorg voor de aarde’ (bodem)
De deelnemers worden gevraagd hun kennis en ervaring te spuien m.b.t ‘zorg voor de aarde’ (bodem):

Bodem niet uitputten door monocultuur
Wormenmest gebruiken i.p.v. kunstmest
Groenbemesters zaaien om niveau van mineralen in de bodem op peil te houden
Pioniers inzaaien (verschillend per bodemtype) zijn bemesting voor de aarde en vormen een reservoir voor meer biodiversiteit
Doorgaan met bevorderen van biodiversiteit in de stad(srand) zoals de afgelopen jaren is gedaan door de werkgroep NVG van het Platform Duurzaamheid Dordrecht
Dordtse bodemgesteldheid varieert van zanderig tot kleiïg.
Braakliggende terreinen kunnen een ‘arme’ bodem hebben, die verrijkt kunnen worden met compost (structuurverbetering van de grond), zoals bijvoorbeeld champignoncompost, compost van GFT (groente/fruit/tuinafval) en lavameel
Een alternatief voor composteren is de Bokashi-keukenemmer (inhoud 16 ltr) voor keuken- en (moes)tuingebruik: groente-/fruitafval wordt in kombinatie met de Bokashi-starter omgezet tot compostversneller en bodemverbeteraar. De Bokashi-starter bevat effectieve micro-organismen die voor fermentatie van het keukenafval zorgen. Bovenop iedere laag organisch afval een handje starter strooien.De emmer heeft een goed sluitende deksel en een kraantje om het sap af te tappen. De inhoud van een volle emmer is na ongeveer 2 weken gefermenteerd en kan 30 cm diep de tuinbodem in (kuil graven en GFT weer toedekken). Het verkregen vocht onder in de emmer (reservoir) kan afgetapt worden en is geschikt als voeding (ruim verdunnen) voor kamerplanten en (moes)tuin. Verkoop Bokashi-emmer en starter door Vreeken’s Zaden, Dordrecht

Rondetafelgesprek met thema ‘Zorg voor de mens’
Wat is er op menselijk vlak nodig om stadslandbouw tot een succes te maken? Aan de hand van het voorbeeld van het burgerinitiatief 'opknappen Boomgaard Bildersteeg' in Stadspolders kwamen de volgende punten en adviezen boven water:

1. Wat is je doel?

De buurt socialer en enthousiast maken
Maar ook samenwerking tussen de mensen in de boomgaard stimuleert mensen

2. Hoe haal je de mensen bij elkaar?

Zoek contacten in je buurt, wie zijn de sleutelfiguren?
Verzin een hippe naam; bijvoorbeeld Bilderbuurt-boomgaard
Begin een Facebook pagina, maak reclame en benader de mensen per straat, buurt en dan per wijk
Benut de talenten van de deelnemers
Vertel van te voren wat je verwachtingen zijn en vraag wat ze je kunnen bieden
Wees niet te verplichtend
Begin met een eetfestijn, eten verbindt

3. Hoe begin je?

Brutaal zijn, gewoon beginnen in de boomgaard
Klein beginnen, niet meteen alles willen aanpakken
Vraag advies aan deskundigen zoals mensen van tuincentra, bijvoorbeeld hoe moet je snoeien?
Hoveniersbedrijf De Biesbosch en mensen van Groei & Bloei afd. Dordrecht weten daar wel raad mee
Wellant College of misschien De Hoop om mensen vragen

Rondetafelgesprek met thema ‘Deel de oogst’
Bij een gemeenschappelijke moestuin, waar duidelijke afspraken zijn over het delen van de oogst, blijkt dat toch nog moeilijk voor tuinders.

1. Adviezen delen in de wijk waar de moestuin is gesitueerd

Leg duidelijke afspraken vast
Houd een ‘leukste recepten’-wedstrijd
Maak een afhaalpunt voor groente-/fruittassen in de wijk
Geef 1/3 van de oogst aan de Voedselbank Dordrecht en/of Leger des Heils
Betrek scholen erbij
Verkoop de gedeelde oogst in het winkelcentrum en steek de opbrengst weer in zaaigoed/spullen voor de tuin
Houd een buurtfeest en/of een biologische wijkmarkt

2. Adviezen voor distributie in geheel Dordrecht

SRV-wagen/bakfiets die bij de moestuinen de oogst ophaalt en verkoopt langs de deuren
Lever het aan lokale restaurants, de groene winkel Estafette, verswinkels Vriesestraat, markt Statenplein
Kastjes met oogst langs de weg
Maak een 'open' restaurantje bij de moestuinen (zoals in Lombardijen), marges op drankjes maken het economisch haalbaar
Presenteer het als echte Dordtse producten, bijv. 'Dordtse sla'
Diners met enkel Dordtse producten organiseren
Landwinkel bij een agrarische ondernemer waar alle producten samenkomen en kunnen worden verkocht (in Papendrecht functioneert dit al)

3. Hoe organiseer je het zo dat er continuïteit in de aktie gegarandeerd is

Maak gebruik van budgetten van GGZ/dagbesteding
Breng van tevoren consumenten en producenten bij elkaar; consumenten kunnen voorinvesteren en weten wat ze krijgen en de producent weet zeker dat hij afnemers heeft. Zo ontstaat een foodcommunity/voedselcoöperatie - voorbeeld in Wageningen
Zoek abonnees voor groente-/fruitpakketten
Sluit aan bij landelijke/regionale initiatieven rond het leveren van streekproducten of adopteer een kip, appelboom etc.

4. Communicatie

Inzicht geven in welke boeren/producten er al zijn en waar je ze kunt kopen
Stadslandbouw heeft toch vooral ook als doel om sociale cohesie te bevorderen en de kennis over de herkomst van ons voedsel!

Rondetafelgesprek met thema ‘Beleid’
Kansen en belemmeringen stadslandbouw als gevolg van regelgeving

1. Raadsinformatiebrief van december 2012

Locatie toetsen aan bestemmingsplan, op bodemkwaliteit en draagvlak onder bewoners
In de gebruikersovereenkomst met de gemeente zal ondermeer als eis staan dat er geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden, dat 1/3 van de opbrengst naar sociaal maatschappelijke instellingen (Voedselbank bijvoorbeeld) gaat, dat MEE erbij betrokken wordt en dat er buurtbewoners toegang hebben
Gemeente geeft toestemming na de beoordeling over de geschiktheid van de locatie na indiening van een plan

2. Bestemmingsplan

In 2008 werd stadslandbouw op braakliggende terreinen GEDOOGD als het bestemmingsplan voorzag in woningen op de lokatie waar stadslandbouw mogelijk was
Vanaf 2012 wordt er voor stadslandbouw op grond van de wet ruimtelijke ordening ontheffing verleend voor een periode van 5 jaar
Er wordt over gesproken om in de toekomst ontheffing voor 10 jaar toe te staan

3. Levering aan de Voedselbank Dordrecht

De volkstuinvereniging ‘Klein Grondbezit’ levert aan de Voedselbank Dordrecht produkten, die door de tuinders van de vereniging zijn gekweekt
Stelling van Ver. ‘Klein Grondbezit’: we brengen iets in cultuur maar brengen ook cultuur in

4. Wens : min of meer permanente status voor locaties voor stadslandbouw in buurten
tussen de woonhuizen voor een periode van 40 tot 50 jaar

In Engeland wordt gemeenschappelijk op een stuk grond in buurten bij woningen geteeld
In het Reeland in Dordrecht is in 2013 ook een stuk grond dat voorheen bedoeld was als speelplaats voor kinderen door de buurtbewoners in gebruik genomen voor stadslandbouw
Aan de Patersweg is dit in 2014 ook voorzien als een deel van de flats daar is gesloopt
In Dordrecht zijn er nog geen locaties waar stadslandbouw in de buurt voor een periode van 40 tot 50 jaar is toegestaan
De tuinverenigingen liggen in Dordrecht altijd buiten de buurten waar de woonhuizen staan

5. Groen voor groen

Er wordt bij de gemeente Dordrecht aan gedacht om op vrijgekomen delen van sportcomplexen stadslandbouw toe te staan
Het sportcomplex Amstelwijck bijvoorbeeld ligt na fusies van sportverenigingen voor een deel al jaren braak. Jaren geleden was op de locatie van het sportcomplex namelijk voorzien dat er een bedrijventerrein op Amstelwijck zou komen

Bron: werkgroep Natuur, Voeding en Gezondheid (NVG) van Stichting Platform Duurzaamheid Dordrecht